De monitor laat zien dat gewoontes een grote rol spelen in ons aankoopgedrag. Wanneer er iets in het aanbod of de productie van eten en drinken verandert, passen de meeste mensen hun gedrag liever niet aan: zij kopen dezelfde producten, in dezelfde hoeveelheid. Ze zijn minder gauw geneigd om een product minder vaak of in kleinere hoeveelheden te kopen, of te kiezen voor een alternatief. Vooral prijs en smaak bepalen die keuze; gezondheid weegt minder zwaar mee. Pas als de voedselomgeving langere tijd verandert, verschuiven gewoontes langzaam.

Voedselveerkracht als stille kracht

In deze jubileumeditie van de Agrifoodmonitor, een jaarlijkse peiling onder ruim 3500 consumenten (zie kader) staat het thema voedselveerkracht centraal: het vermogen van consumenten om zich aan te passen aan veranderingen in hun voedselomgeving. Bijvoorbeeld door klimaatverandering, waardoor producten in prijs stijgen, minder beschikbaar worden of een andere kwaliteit krijgen.

Uit de resultaten blijkt dat Nederlanders gemiddeld 73 van de 100 punten scoren op voedselveerkracht. Jongvolwassenen tussen de 18 en 35 jaar komen iets lager uit, met 71 punten. Daarmee zijn beide groepen over het algemeen veerkrachtig, al hebben jongeren soms wat meer moeite met omgaan met onzekerheid (één van de aspecten van voedselveerkracht).

"In Nederland is er geen voedselonzekerheid,” zegt onderzoeker Mariët van Haaster-de Winter van WSER. “En ook als er iets verandert in het aanbod en productie van voedsel lijken consumenten goed voorbereid.” Wel zouden consumenten zich meer bewust kunnen worden van hun invloed in het grotere voedselsysteem. “Door bij hun aankopen te kiezen voor duurzaamheid, kunnen ook zij bijdragen aan een sterker en schokbestendiger systeem.”

Maatschappelijke waardering voor sectoren blijft groot

Naast voedselveerkracht kijkt de Agrifoodmonitor ook naar de maatschappelijke waardering voor de Nederlandse agri- en foodsectoren. Die waardering is stabiel en positief. Vooral de tuinbouw en akkerbouw scoren hoog, gevolgd door melkveehouderij en supermarkten. Ook visserij, voedingsmiddelenindustrie, pluimvee- en varkenshouderij scoren voldoende. Daarmee laten Nederlanders zien dat zij waardering hebben voor de bedrijven die hun voedsel produceren, verwerken en verkopen.

Van weten naar doen

De Agrifoodmonitor laat zien dat Nederlanders tegen een stootje kunnen.Veel Nederlanders beseffen wel dat hun voedselomgeving kan veranderen. Toch voelen de meeste consumenten zich daar nog nauwelijks door geraakt. Dat verschil tussen bewustzijn en handelen biedt kansen, volgens Van Haaster-de Winter: “Communicatiecampagnes kunnen consumenten meer handelingsperspectief geven. Met eenvoudige hulpmiddelen – denk aan productwisselkaartjes in de supermarkt, tips tegen voedselverspilling of suggesties voor alternatieven – kunnen consumenten leren om sneller en makkelijker te reageren op veranderingen.” Dat zulke hulpmiddelen werken, blijkt al in de praktijk.

Als consumenten voedselveerkrachtiger worden, werkt dat door in de hele keten, volgens de onderzoekers. Veerkrachtige consumenten kiezen met meer gemak voor duurzame alternatieven. Daardoor maken ze investeringen in duurzame productie mogelijk, en dragen zo bij aan een robuuster voedselsysteem.

Lancering tijdens Week van Ons Eten

De resultaten van de Agrifoodmonitor 2025 worden op 8 oktober gepresenteerd tijdens de Week van Ons Eten in het World Horti Center in Naaldwijk, dat die week wordt omgedoopt tot het World Health Center. Bezoekers kunnen daar ook deelnemen aan de Nationale Food Quiz, waar teams hun kennis over voedsel, voedselproductie en gezondheid testen.

De volledige resultaten van de Agrifoodmonitor 2025 zijn te vinden op www.agrimatie.nl.

Tien jaar Agrifoodmonitor

De Agrifoodmonitor is een terugkerende peiling die sinds 2012 tweejaarlijks en sinds 2020 jaarlijks wordt uitgevoerd door Wageningen Social & Economic Research. “De monitor is steeds belangrijker om trends in beeld te krijgen”, zegt onderzoeker Mariët van Haaster-de Winter. “Door de jaarlijkse peiling hebben we meer ruimte voor verdiepingsvraagstukken. We willen de waardering begrijpen, kijken naar trends over tijd en we geven suggesties hoe de sector de waardering verder kan verstevigen.” Een representatief panel van ruim 3.500 Nederlanders wordt gevraagd hoe zij de landbouw en voedselsector waarderen.

Uniek aan de Agrifoodmonitor is dat deze over meerdere jaren heen verschillen aan het licht brengt tussen de agrarische sectoren, retail en voedingsmiddelenindustrie. Daarnaast geeft de monitor aan welke factoren de waardering verklaren en biedt de monitor aanbevelingen hoe de maatschappelijke waardering van de landbouw- en voedselsector te versterken.

Het onderzoek is gefinancierd vanuit de Topsector Agri & Food en wordt ontwikkeld en uitgevoerd in samenwerking met het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN), LTO Nederland, Albert Heijn en GroentenFruit Huis.